Wat is proprioceptie? Dat is een zintuig dat in onze spieren en gewrichten zit. Het betekent niets anders dan het vermogen van een mens om de positie van het eigen lichaam en de lichaamsdelen waar te nemen. Dit zintuig weet dus exact waar bijvoorbeeld je benen en je armen zich bevinden. Het weet in welke positie je lichaam staat. Of zit. Of ligt.
Zintuig van de zelfwaarneming
Proprioceptie is het zintuig van de zelfwaarneming. Dit zintuig zorgt ervoor dat je balans kunt houden en speelt een belangrijke rol bij de motoriek. Ook voor het houden van evenwicht. Heeft jouw kind een minder goede motoriek en heeft het bijvoorbeeld moeite met evenwicht houden? Dan kan het zijn dat jouw kind een proprioceptiestoornis heeft. Het heeft dan moeite met de waarneming van zijn lichaam of lichaamsdelen. Naast de symptomen die we hierboven benoemden kan ook onhandigheid of ongecoördineerde bewegingen een indicatie zijn voor een verstoorde proprioceptie.
Prikkelverwerking bij je kind
Alles wat via onze zintuigen binnenkomt zijn prikkels die onze hersenen moeten verwerken. Niet iedereen kan de binnenkomende prikkels even goed verwerken. Als er te veel prikkels binnenkomen spreken we van overprikkeling. De prikkelverwerking is verstoord en dat kan verschillende soorten emoties en reacties veroorzaken. Je kind kan ongewenst gedrag vertonen, kan heel druk worden of het trekt zich juist terug.
Kinderen met autisme of ADHD, of andere gedragsproblemen, hebben een verstoorde prikkelverwerking. Ze zijn of overgevoelig of ondergevoelig voor binnenkomende prikkels. Hierdoor kunnen ze heftig reageren op bepaalde prikkels. In geval van proprioceptiestoornissen kan het kind bijvoorbeeld veel willen bijten op pen of mouw, ze kunnen ruig zijn in hun spel, lopen op de tenen, hebben een slechte houding, lopen liever hard of springend in plaats van normaal.
Hoe beter de prikkelverwerking van de zintuigen verloopt, hoe beter het kind in zijn vel zit. Hoe beter het functioneert. Hoe beter het gedrag en de concentratie.
Overprikkeling en proprioceptie
Als je een kind overprikkeld is, is het lastig om goed te functioneren. Het teveel aan prikkels brengt het kind uit balans. Een time-out kan nodig zijn om weer rustig te worden. Een verstoorde proprioceptie laat in het geval van overprikkeling de volgende uitingen zien: jouw kind blijft liever stil zitten en wil bijvoorbeeld niet hand-in-hand lopen omdat de beweging zelf heel sterk voelt. Daarom ontwijkt het deze bewegingen.
Onderprikkeling en proprioceptie
Is jouw kind juist onderprikkeld in plaats van overprikkeld? Ook dan kan het een opgave zijn om goed te functioneren. Het kind krijgt te weinig prikkels waardoor het of moe en sloom wordt of juist heel druk. Hiermee gaat het op zoek naar extra prikkels. Zodat het gevoel van onderprikkeling minder wordt. Wat zijn zichtbare kenmerken van onderprikkelde bewegingszin bij een kind? Het struikelt vaak omdat het niet goed kan inschatten waar zijn eigen voeten op dat moment staan. Of het loopt tegen een deur aan omdat het niet goed de afstand naar de deur kan inschatten.
Proprioceptie verbeteren bij je kind
Gelukkig kun je je kind helpen met het verbeteren van de proprioceptie. Er zijn oefeningen of spelletjes die ervoor zorgen dat de verschillende zintuigen onderling beter samen gaan werken. Hierdoor kunnen bepaalde klachten/symptomen afnemen. Je kind komt beter in zijn vel te zitten en kan beter functioneren, thuis en op school.
Hoe kun jij helpen?
- Doe oefeningen met je kind
- Oefen staan op één been, voor balans
- Laat hem helpen met boodschappen dragen, voor meer kracht
- Laat hem squats (kniebuigingen) doen en push ups, voor meer balans en kracht
- Zorg voor genoeg momenten van rust op een dag
Dankzij de oefeningen stimuleer je het proprioceptieve systeem bij je kind. Je kunt ook leuke hulpmiddelen aanschaffen. Die dragen spelenderwijs mee aan een goede ontwikkeling van de proprioceptie.
Afbeelding: ©natee-jindakum from Canva